Tandpijn

DEFINITIE EN INLEIDING

Inleiding

Tandpijn is de meest voorkomende reden voor een tandartsbezoek. Maar veel mensen zijn bang voor de tandarts, van de verdovende prik die aan de verzorging voorafgaat of ze hebben een slechte herinnering van een vorig bezoek. Voor hen is tandverzorging een pijnlijke gebeurtenis op zich waarvoor ze bang zijn.

Ze zullen hun tandartsbezoek ook zoveel mogelijk uitstellen, hun pijn verdragen of kalmeren met pijnstillers die ze in de apotheek kunnen kopen. Dit is altijd een slechte oplossing.

Hoe langer u wacht alvorens een tandarts te raadplegen, hoe slechter de tand eraan toe zal zijn en hoe langer en ingewikkelder het werk van de tandarts zal zijn.

De tand

Op het schema van een doorsnede van een volwassen tand onderscheiden we van boven naar onder 3 zones: de kroon, die overeenstemt met het deel van de tand die we in de mond zien, de wortel, verborgen door het tandvlees en in het kaakbeen steekt, en tussen deze beide zones van de tand een kleine tussenzone die we de tandhals noemen.

De tand bestaat uit ivoor (dat we ook dentine noemen). De binnenkant van de tand is hol en bevat de tandpulpa. Aan de buitenkant is de tand bedekt met tandglazuur ter hoogte van de kroon en met cement ter hoogte van de wortel. De zone van de tandhals, waar de overgang ligt tussen tandglazuur en cement, is een kwetsbare zone.

  • De bestanddelen van de tand

Het tandglazuur beschermt het ivoor als een dopje met een dikte van 1,5 mm of meer. Dit is het hardste weefsel van het lichaam maar is een dood weefsel dat zich niet kan herstellen. Het bevat geen cellen, geen bloedvaten en geen zenuwen. De afbraak ervan veroorzaakt geen pijn. 

Het ivoor is een harde substantie die geen cellen en geen bloedvaten bevat. Het kan zich dus ook niet herstellen. De ervaring leert ons dat het ivoor zeer gevoelig is. De structuur van cement lijkt op deze van een zeer hard botweefsel. De tandpulpa is rijk aan cellen, bloedvaten en zenuwen. Ze verzekert de voeding en de vitaliteit van de tand.

Een beschadigde tand is niet in staat om zich te herstellen
  • De vasthechting van de tand aan de kaak

Elke tand ligt in een holte van het kaakbeen, die men de tandholte noemt. De ruimte tussen cement en het kaakbeen is smal en hoofdzakelijk ingenomen door ligamenten die de tand in zijn tandholte houden. We noemen dit het tandwortelvlies. Het tandwortelvlies bevat ook zeer veel gevoelige zenuwvezels.   

Het tandvlees vormt een zachte ring rond de hals van elke tand. Het bezit ook gevoelige vezels.

De tand voelt enkel de pijn
  • De zenuwen van de tand

De gevoelige zenuwen van de tand komen van een zenuw die de drielingszenuw wordt genoemd. Ze zetten alle soorten gewaarwordingen om in pijn: schokken, koude, warmte, zuur, ontsteking en infectie bijvoorbeeld.

  • De ontwikkeling van de tanden

De melktanden zijn ons eerste gebit. De eerste tand die uitkomt is de onderste snijtand rond de leeftijd van 5 tot 7 maanden. De andere melktanden komen geleidelijk aan uit tot de leeftijd van 2,5 jaar. Ze zijn belangrijk voor de voeding en voor het aanleren van de taal, maar ook voor een harmonieuze ontwikkeling van beide kaken zodat de onderste kaak goed op de bovenste kaak past. We moeten er dus zorg voor dragen.  

De melktanden vallen geleidelijk uit vanaf de leeftijd van 6 jaar. Ze worden vervangen door de definitieve tanden volgens een proces dat rond de leeftijd van 12 jaar voltooid is. Later, rond de leeftijd van twintig jaar komen de vier wijsheidstanden uit. Soms groeien deze meer horizontaal dan verticaal en zijn ze niet zichtbaar.

Vanaf de leeftijd van 12 jaar hebben we onze definitieve tanden

DE OORZAKEN

Inleiding

Onze mond bevat permanent een hoeveelheid microben die geen kwaad verrichten. Als we onze tanden niet poetsen, kunnen sommige bacteriën zich aan de tanden hechten om daar kolonies te vormen: dit is wat we tandplak noemen. Tandplak wordt permanent gevormd.

Als tandplak wordt opgestapeld, wordt ze gemineraliseerd in tandsteen. Tandsteen wordt naargelang de personen traag of vlug gevormd en geeft ruwe afzettingen die stevig op de tandoppervlakken vastzitten en niet meer kunnen worden verwijderd door het poetsen.

De grote vijand: de microben die zich in tandplak verzamelen

De gevaren van tandsteen

Tandsteen bestaat dus grotendeels uit levende bacteriën. Tandsteen veroorzaakt een dubbele irritatie van het tandvlees: enerzijds een irritatie veroorzaakt door een verdedigingsreactie van het tandvlees tegen de bacteriën die vreemde lichamen zijn en die het tandvlees aanvallen en anderzijds een fysische irritatie want tandsteen is ruw. Deze bacteriën tasten ook de tand aan.

Tandsteen is vaak aanwezig in zones die men moeilijk met de tandenborstel kan bereiken: tussen de tanden en naar de tandhals (tussen de tand en het tandvlees). Dan moeten we tanddraad of kleine borsteltjes gebruiken.

Gingivitis

Gingivitis is een ontsteking van het tandvlees, te wijten aan een opstapeling van tandsteen. Ze kan verzorgd worden en verdwijnen. Ze uit zich door roodheid en zwelling van het tandvlees en door bloedend tandvlees tijdens het poetsen. In het begin doet ze geen pijn, maar nadien wel.

Onbehandeld kan ze het tandvlees doen opkruipen waardoor de tandhals en het begin van de wortel bloot komen te liggen. Deze zones zijn kwetsbaarder omdat ze niet bedekt zijn met tandglazuur en kunnen dan aangetast worden door tandplak en microben.

Tandvleesontsteking kan ook een ontsteking of een infectie van het tandwortelvlies veroorzaken, dat pijnlijk en onomkeerbaar is. Hierdoor verslechteren na verloop van tijd de ligamenten die de tand vasthechten waardoor hij begint te bewegen.

Cariës

Zolang de cariës een gat maken in het tandglazuur – dat geen zenuwen bevat – hebben we geen pijn. Als de cariës het dentine bereikt, wordt de tand gevoelig voor temperatuursschommelingen, vooral voor koude, voor zure en zoete voedingsmiddelen en voor schokken. De pijn verschijnt als de cariës de tandpulpa naderen. Als de tandpulpa aangetast is, hebben we hevige tandpijn, een stekende en kloppende pijn die moeilijk te verdragen is.

Met andere woorden, als de tand begint pijn te doen, is er al cariës die al lang groter en dieper aan het worden is. Enkel door regelmatige tandartsbezoeken kunnen we ze helemaal opsporen.

De vernietigde tandstructuren kunnen zich regenereren. De tandarts zal dan het beschadigde deel van de tand verwijderen, de tand reconstrueren door het gevormde gaatje te dichten met een vulling.
Als de cariës niet worden verzorgd, zal de tand verder worden vernietigd. Het trekken van de tand zal dan de enige mogelijke oplossing zijn als de tand zo erg is aangetast dat de tandarts hem niet meer kan herstellen. De aangetaste tand kan ook een abces veroorzaken.

Als de pijn zich voordoet, bestaat de cariës al lang

Ontstekingen of infecties van structuren in de buurt van de kaken kunnen lijken op tandpijn.

Een maxillaire sinusitis (in de jukbeenderen van het gezicht) kan bijvoorbeeld de tandpulpa van de bovenste tanden irriteren. Hieruit volgt een vage, constante pijn die zich verplaatst als we ons hoofd naar voor of opzij buigen.

Aften van het tandvlees kunnen doen denken aan tandpijn. Zo kan ook een neuralgie (= zenuwpijn) van de drielingszenuw, waarvan de takken de bovenste tanden van zenuwen voorzien, korte maar hevige en terugkerende pijn veroorzaken.

Alleen een tandarts of een arts kan de oorsprong van uw pijn bepalen: ga dus op raadpleging!

DE BEHANDELING

De behandeling van de oorzaken van pijn 

Buiten tandvleesontsteking en tandcariës kan tandpijn verschillende oorzaken hebben.

We hebben al abcessen, aften, sinusitis en neuralgie vermeld.

Andere oorzaken zijn kwetsuren van het tandvlees, bijvoorbeeld door een tandbeugel die moet worden aangepast of door het trekken van een tand en de infectie van de lege tandkasholte enkele dagen tot weken na het trekken (vooral de 3e week) die vooral wordt bevorderd door de stagnatie van voedsel in de holte van de getrokken tand.

Laat uw tandpijn uw leven niet bederven!

Opgelet met zelfmedicatie

Buiten het inbrengen van een kruidnagel in de cariës en de inname van pijnstillers in afwachting van een tandartsbezoek, moet langdurige zelfmedicatie worden vermeden.

Ten eerste omdat zelfmedicatie de laesie doet voortgaan waardoor ze moeilijker te behandelen is.

Vervolgens, omdat de pijn zal toenemen naarmate de initiële laesie verergert, is het mogelijk dat we zeer hoge doses acetylsalicylzuur of paracetamol (zonder voorschrift te verkrijgen in de apotheek) innemen en de bijwerkingen ervan ondervinden.

Zelfmedicatie doet de problemen enkel verergeren

Welke pijnstiller moeten we kiezen?

Paracetamol is efficiënt om matige tot lichte tandpijn te behandelen. Paracetamol veroorzaakt weinig bijwerkingen indien correct gebruikt, maar heeft bijna geen ontstekingsremmende werking ten opzichte van acetylsalicylzuur.

En de meeste soorten tandpijn zijn te wijten aan een ontsteking.

De niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID) zijn krachtige pijnstillers met een sterke ontstekingsremmende werking.



Mehlisch D, JADA 2002, 133: 861-871 Manuel Merck de diagnostic et thérapeutique Chèvremont M, Cytologie et Histologie, Ed Desoer, 1975 Porto I et al, J Oral Sci 2009, 51: 323-332 Spencer CJ et al, Dent Clin North Am 2007, 51: 209-224 CBIP, Répertoire commenté des médicaments, 2010 Toms L et al, Cochrane Database Syst Rev 2009, CD001547

Ontdek ons Gamma